Με αφορμή την προχθεσινή ημέρα, 29 Απριλίου, ημέρα θεσμοθετημένη από την UNESCO να τιμάται παγκοσμίως η τέχνη του χορού είναι ευκαιρία να μάθουμε στοιχεία για την χορευτική «εικόνα» της Αμοργού μέσα από τη ματιά ενός έμπειρου χοροδιδασκάλου.
Ο Γιώργος Οικονομίδης, καθηγητής φυσικής αγωγής, με καταγωγή από τη Χώρα της Αμοργού επιστρέφοντας μόνιμα το 2014, μετά από 35 χρόνια, στην ιδιαίτερη πατρίδα του δημιουργεί τμήματα παραδοσιακών χορών για παιδιά, εφήβους και ενήλικες πηγαίνοντας σε όλα τα χωριά του νησιού ενώ παράλληλα οργανώνει την ετήσια εκδήλωση «Μουσικοχορευτικά Μονοπάτια».
Ποια ήταν η πρώτη επαφή σας με τον χορό;
Επάφη με τον χορό είχα από τα παιδικά μου χρόνια, τα πρώτα μου ακούσματα ήταν μέσα από την οικογένεια μου, από το σπίτι μου. Αγάπησα το χορό, τον επέλεξα ως ειδικότητα και στο πανεπιστήμιο και κατάφερα το χόμπι μου κάποια στιγμή να το κάνω επάγγελμα.
Με ποιους Συλλόγους έχετε συνεργαστεί μέχρι τώρα;
Πριν γυρίσω στην Αμοργό είχα αναλάβει τα χορευτικά τμήματα σε διάφορους συλλόγους όπως στο Σύλλογο Γυναικών Άνδρου, στο Σύλλογο Αναφαιών, στο Σύλλογο Κιμωλιατών και στο Σύνδεσμο Αμοργίνων με τους οποίους ταξίδεψα ανά την Ελλάδα λαμβάνοντας μέρος σε παραστάσεις. Εδώ, ξεκίνησα το 2009 με θερινά τμήματα παραδοσιακών χορών στη Χώρα-Σύλλογος Σιμωνίδης και στην Κάτωμερια – Σύλλογος Αρχαία Αρκεσίνη.
Μιλήστε μας για τα τμήματα χορού που λειτουργούν αυτή τη στιγμή στο νησί.
Τμήματα υπάρχουν σε όλα τα χωριά. Πιο συγκεκριμένα, στην Κάτωμερια υπάρχουν 2 ομάδες, μία που αποτελείται από παιδιά Δημοτικού και μία που αποτελείται από παιδιά Γυμνασίου-Λυκείου. Στη Χώρα, υπάρχει η χορευτική ομάδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Σιμωνίδη με πέντε τμήματα, με παιδιά Δημοτικού-Γυμνασίου-Λυκείου και ενήλικες. Στα Κατάπολα λειτουργούν τρία τμήματα,που απαρτίζονται από παιδιά Δημοτικού-Γυμνασίου και Λυκείου. Τέλος, στην Αιγιάλη τρία τμήματα Δημοτικού, Γυμνασίου-Λυκείου και ενηλίκων.
Πως είναι η συμμετοχή των παιδιών στο κομμάτι των παραδοσιακών χορών αλλά και γενικότερα στου πολιτισμού;
Η προσέλευση των παιδιών είναι θετική. Παρατηρώ ότι τα νέα παιδιά έχουν θέληση και όρεξη να μάθουν. Κατά τη γνώμη μου αυτή τη στιγμή τα τμήματα υστερούν σε ενήλικες-άντρες αλλά και γυναίκες ηλικίας 25-35 ετών. Γενικά όμως είμαι ικανοποιημένος αφού κάθε χρόνο περισσότερα παιδιά επιθυμούν να ασχοληθούν με τον παραδοσιακό χορό.
Όσον αφορά στη μουσική εκεί υπάρχουν κενά στο νησί, με την έννοια ότι γνωρίζω παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με την εκμάθηση κάποιου μουσικού οργάνου ή να καλλιεργήσουν τη φωνή τους αλλά το βρίσκουν δύσκολο αφού δεν υπάρχουν άτομα να τους διδάξουν σταθερά. Το αισιόδοξο με το χορευτικό κομμάτι είναι ότι οι νέοι που φεύγουν για να σπουδάσουν συνεχίζουν να χορεύουν, και με δική μου παρότρυνση, ψάχνουν συλλόγους και εντάσσονται σε αυτούς.
Ποιοι αμοργιανοί χοροί έχουν διασωθεί μέχρι τις ημέρες μας;
Ο Κίτσος, ένας αντρικός χορός του οποίου ο σκοπός προέρχεται από το στεριανό τραγούδι “Του Κίτσου η μάνα κάθονταν” με το αμοργιανό βιολί να του έχει δώσει ένα ιδιαίτερο χρώμα. Έχουμε ακόμα το «Νι και Ντρε» έναν αντρικό αποκριάτικο χορό που χορευόταν κυρίως στην περιοχή της Αιγιάλης, του οποίου ακόμα αναζητούμε την προέλευση. Από γυναικείους υπάρχει μόνο η «Αραπίνα» ένας χορός που τον προτιμούσαν οι γυναίκες των ναυτικών όταν βεγγέριζαν κατά την απουσία των συζύγων τους. Χορεύονταν αποκλειστικά στην Αιγιάλη. Ένας ακόμα χορός είναι η Αμοργιανή Σούστα, με την ιδιαιτερότητα που έχει να ξεκινάει από ζευγαρωτός και να καταλήγει με τα ζευγάρια να πιάνονται και να χορεύουν ένα είδος καλαματιανού. Λέγεται μάλιστα ότι σηκώνονταν να την χορέψουν μέχρι το πολύ τρία ζευγάρια. Δεν μπορώ να μην αναφέρω τον Μπάλο και τον Συρτό, παρόλο που χορεύονται και στις υπόλοιπες Κυκλάδες.
Αληθεύει αυτό που λέγεται πώς σε κάθε χωριό της Αμοργού χορεύουν διαφορετικά;
Παρότι ακούγεται περίεργο και ενώ οι σκοποί είναι ίδιοι υπάρχουν χορευτικές διαφορές ανά χωριό στην Αμοργό, που διακρίνονται ακόμα και στις μικρότερες ηλικίες. Για παράδειγμα στην Αιγιάλη ο χορός τους είναι πιο πηδηχτός και πιο γρήγορος, σε αντίθεση με την Κάτω μεριά που είναι πιο σιγανός και μερακλίδικος. Στη Χώρα και τα Κατάπολα είναι κάπου στη μέση. Το σίγουρο είναι ότι ο Αμοργιανός όταν χορεύει ξεχωρίζει.
Πώς ξεκίνησε η παράσταση “Μουσικοχορευτικά Μονοπάτια”;
Η ιδέα για τα μουσικοχορευτικά μονοπάτια γεννήθηκε γιατί ήθελα να φανεί η δουλειά που κάναμε όλο τον χρόνο με τα παιδιά στα τμήματα χορού. Το ιδιαίτερο εδώ είναι ότι κάθε χρόνο η παράσταση δίνεται σε διαφορετικό μέρος του νησιού και αυτό γιατί ήθελα να «ακουστεί» παντού, να έχουν όλοι τη δυνατότητα να την παρακολουθήσουν. Κατά τη διάρκεια της παρουσιάζονται ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί ενώ φιλοξενούμε και κάποιο χορευτικό συγκρότημα από διαφορετικό μέρος της Ελλάδας. Οι στολές μας έρχονται από το βεστιάριο της κυρίας Ματίνας Μπογέα, με την οποία συνεργάζομαι τα τελευταία είκοσι χρόνια.
Μιας και αναφερθήκατε σε παραδοσιακές στολές, περιγράψτε μας την αμοργιανή φορεσιά.
Η γυναικεία περιλαμβάνει το υποκάμισο, την κλαρωτή φούστα, το γιλέκι με μανίκι σε τελείωμα φραμπαλά, την ποδιά στη μέση και φυσικά το μαντήλι. Ο κεφαλόδεσμος, μάλιστα, ο αμοργιανός ήταν σαν σαρίκι αποτελούμενος από 9 ή 13 μαντήλια που δεν γνωρίζουμε όμως πως δένονταν. Μετέπειτα έδωσε τη θέση του στον κεντημένο φουτά. Οι άνδρες φορούσαν το πουκάμισο,το γιλέκι, τη βράκα και το φέσι στο κεφάλι.
Διακρίνετε διαφορές στον σημερινό τρόπο διασκέδασης σε σχέση με παλαιότερα;
Τα παλιά γλέντια δεν γίνονται πια. Όλα λειτουργούσαν τελείως διαφορετικά. Οι άντρες, με τη σειρά θα σήκωναν όλες τις γυναίκες να τις χορέψουν. Υπήρχε το φλερτάρισμα μέσω του χορού, τώρα αυτό δεν το βλέπεις. Ένα χαρακτηριστικό ακόμα ήταν ότι σηκωνόντουσαν στον κάβο (στον χορό) και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ενώ τώρα απέχουν.
Τι μήνυμα θα δίνατε στους νέους;
Θα συνεχίσω να τους προτρέπω να πλαισιώσουν τους συλλόγους χορευτικά. Να εντάξουν τον παραδοσιακό χορό στο πρόγραμμα τους σαν μια όμορφη δραστηριότητα. Μαθαίνουμε την παράδοση μέσω των χορών από την Θράκη μέχρι την Κρήτη και από την Κέρκυρα μέχρι τη Ρόδο. Αυτό μας κρατάει, η παράδοση και ο πολιτισμός μας κρατάνε όρθιους!
Σας ευχαριστούμε θερμά για τον χρόνο σας!
Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ.
* Θα ενημερωθείτε από το amorgos news για το πότε θα ξεκινήσουν πάλι τα μαθήματα χορού
