Στον δρόμο από την Αιγιάλη προς τη Χώρα στο ύψος της Όξω Μεριάς υπάρχει ο οικισμός του Ασφοντυλίτη. Πρόκειται για ένα μνημείο της αμοργιανής αγροτικής αρχιτεκτονικής το οποίο διασώζεται άθικτο μέχρι και σήμερα. Χαρακτηριστικό του είναι ότι όλα τα κτίσματά του είναι φτιαγμένα με ξερολιθιές και οι στέγες με ξύλα και χώμα.
Σύμφωνα με πληροφορίες η ζωή στον Ασφοντυλίτη ήταν σκληρή. Από τους κατοίκους του, λίγοι ήταν αυτοί που έμεναν εκεί ολόκληρο τον χρόνο. Οι περισσότεροι πήγαιναν μόνο για να οργώσουν και να σπείρουν στις αρχές του χειμώνα και το καλοκαίρι να θερίσουν και να αλωνίσουν. Όσοι ήταν μόνιμοι ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφια και είχαν κοπάδια με αιγοπρόβατα και αγελάδες. Άλλοι πάλι είχαν μελίσσια ενώ υπάρχαν και κάποιοι που ψάρευαν στον όρμο του Αγίου Παύλου κάτω από τον οικισμό, στα Χάλαρα.
Ο κόσμος του Ασφοντυλίτη έμεινε ίδιος και απαράλλαχτος για πολλούς αιώνες και τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν ριζικά από το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου με πολλούς από τους κατοίκους του να φεύγουν μακριά για να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής, δουλειά και φυσικά χρήματα.
Όσον αφορά το όνομα Ασφοντυλίτης, το πιο πιθανό είναι να οφείλεται στους ασφοδέλους, ένα είδος φυτού με το οποίο σχημάτιζαν στρωμένο χαλί όταν υποδέχονταν τους εποχιακούς τους κατοίκους.
Στους τοίχους των κτισμάτων και στις μάντρες διακρίνονται βραχογραφίες που συνολικά μπορεί και να ξεπερνούν τις 200. Σύμφωνα με πληροφορίες τις συγκεκριμένες ζωγραφιές φιλοτέχνησε πριν πολλά χρόνια ένα ανάπηρο παιδί που κατοικούσε εκεί, ο Μιχάλης Ρούσσος. Στην όψη αυτών των δημιουργιών ο νους ταξιδεύει συνειρμικά σε άλλες εποχές!
Μια ξεχωριστή νότα στο τοπίο προσθέτει και η εκκλησιά του Αϊ Νικόλα καθώς το λευκό της χρώμα δένει εξαιρετικά με το γκρίζο μοτίβο της πέτρας.
Όλα τα εδέσματα ψήνονται στον ξυλόφουρνο. Τα πιάτα τους είναι απλά, παραδοσιακά, φτιαγμένα με ντόπια υλικά και φρέσκα λαχανικά!
Μια επίσκεψη στον οικισμό Ασφοντυλίτη βοηθά τον περιηγητή να πραγματοποιήσει ένα διαχρονικό ταξίδι στην ιστορία και να κατανοήσει την αγροτική παράδοση του νησιού, τον τρόπο και τις συνήθειες όσων ζούσαν εκεί.
photo:http://myamorgos.blogspot.gr/
